Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ ίσως έχει περιγράψει την Ρωσία με τον πιο σωστό τρόπο το 1939. «Είναι ένας γρίφος τυλιγμένος σ’ ένα μυστήριο μέσα σε ένα αίνιγμα…μάλλον όμως υπάρχει ένα κλειδί. Το κλειδί είναι το εθνικό συμφέρον της Ρωσίας.» «Είμαι πεπεισμένος πως δεν θαυμάζουν τίποτε άλλο όσο τη δύναμη και δεν περιφρονούν τίποτε άλλο όσο την αδυναμία, ιδίως τη στρατιωτική αδυναμία,» τόνισε ο Τσώρτσιλ. Οι πρόσφατες εξελίξεις με την εισβολή στην Ουκρανία φαίνεται να τον δικαιώνουν.
Η κατάρρευση της Σοβιετικής ‘Ενωσης, την οποία ο Πούτιν έχει περιγράψει ως τη μεγαλύτερη πολιτική καταστροφή του 20ου αιώνα», συνεχίζει να στοιχειώνει τη σημερινή Ρωσία. Όπως τότε, έτσι και τώρα, η πιο θεμελιώδης και στρατηγική πρόκληση προέρχεται από τη γεωγραφία της χώρας.
Είναι αλήθεια ότι η τεχνολογική πρόοδος έχει βοηθήσει να ξεπεραστούν αρκετά εμπόδια που το φυσικό έδαφος βάζει, όμως δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα με τις μεγάλες πεδιάδες από τις οποίες εισέβαλαν ο Χίτλερ και ο Ναπολέων στη Ρωσία.
Όταν τα εθνικά σύνορα δεν μπορούσαν να επεκταθούν, η Μόσχα φρόντιζε να υπάρχουν διαχωριστικές ζώνες (buffer zones) μεταξύ της Ρωσίας και της Ευρώπης. Όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν, το 1989, η απόσταση που χώριζε την Αγία Πετρούπολη (πρώην Λένινγκραντ) από τα Νατοϊκά στρατεύματα ήταν κάπου 1000 μίλια. Σήμερα είναι περίπου 200 μίλια.
Μια φιλοδυτική Ουκρανία, όπως αυτή που προέκυψε μετά το 2014, θα καθιστούσε πολύ μεγαλύτερο το πρόβλημα. Η προσάρτηση της Κριμαίας την ίδια χρονιά κατέστη αναγκαία καθώς η Ρωσία ήθελε να διασφαλίσει το λιμάνι της Σεβαστούπολης που έδινε πρόσβαση στο ρωσικό στόλο μέσω της Μαύρης Θάλασσας στη Μεσόγειο. Η γεωγραφία επηρεάζει επίσης τη στρατηγική της Ουκρανίας που δεν έχει καλή εμπειρία από την Σοβιετική περίοδο, όπως άλλωστε κι οι άλλες χώρες, πρώην μέλη της ΕΣΣΔ, που επιδίωξαν να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ με τις ευλογίες της Ουάσινγκτον. Η Μόσχα είναι πολύ κοντά και οι Δυτικές πρωτεύουσες πολύ μακριά.
Η εισβολή στην Ουκρανία ήταν φυσική απόρροια της στρατηγικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει η Ρωσία λόγω γεωγραφίας, όμως πάει να μετατραπεί σε μεγάλο στρατηγικό λάθος. Ένα μήνα σχεδόν μετά την εισβολή, η ρωσική στρατιωτική επιχείρηση δεν έχει πάει καλά με δεδομένη τη διαφορά δυναμικότητας μεταξύ των δύο στρατών και τα αποτελέσματα επι του πεδίου. Η Ουκρανία απέδειξε ότι είναι μια πραγματική χώρα που πολεμάει. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ρωσία δεν θα καταφέρει στο τέλος να καταλάβει τις περιοχές που θέλει. Η νίκη θα μπορούσε να πάρει διάφορες μορφές. Είτε τον διαμελισμό της χώρας, είτε την εγκαθίδρυση μιας φιλορωσικής κυβέρνησης στο Κίεβο που θα οδηγούσε στην αποξένωση της Ουκρανίας από τη Δύση.
Όμως, αυτό δεν είναι το τέλος του παιγνιδιού (endgame). Η νίκη δεν θα είναι αυτή που ο Πούτιν είχε κατά νου. Είναι πολύ πιθανό οι ρωσικές δυνάμεις να αντιμετωπίσουν αντάρτικο, αιμορραγώντας σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Την ίδια στιγμή, οι οικονομικές κυρώσεις της Δύσης θα δαγκώνουν και η δημοτικότητά του θα υποχωρεί στο εσωτερικό της Ρωσίας.
Μπορεί λοιπόν να κερδίσει τον πόλεμο στο πεδίο της μάχης και να τον χάσει αργότερα όπως τον έχασαν οι Γάλλοι την περίοδο 1954-1962 στην Αλγερία. Πολύ περισσότερο όταν στη Ρωσία μάθουν τι έχει συμβεί καθώς εκατομμύρια Ρωσικές και Ουκρανικές οικογένειες συνδέονται και η ροή τέτοιων πληροφοριών δεν μπορεί να ελεγχθεί. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Ρωσία θα μπορούσε αργότερα είτε να αποχωρήσει από την Ουκρανία, είτε να προσπαθεί να την ελέγχει εν μέρει όσο μπορεί. Σε μια τέτοια περίπτωση και η Ρωσία θα έχει βγεί χαμένη και η Ουκρανία βαριά τραυματισμένη.
Όμως, μια αποδυναμωμένη Ρωσία με πυρηνικά όπλα που ζητά εκδίκηση δεν είναι ότι το καλύτερο για την Δύση. Πολύ περισσότερο, αν η Κίνα προσεγγίσει την αποδυναμωμένη Ρωσία με ή χωρίς Πούτιν. Το παράδειγμα της ρεβανσιστικής Γερμανίας μετά το τέλος του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου μιλάει από μόνο του.
